top of page
Hanzi.svg.png

KANJI

Hier is het allemaal mee begonnen. Het woord 漢字 kanji betekent "Han tekens" en verwijst naar de ingewikkeld ogende karakters die ooit (ong. 2500 jaar geleden) zijn overgenomen als klanktekens om de Japanse gesproken taal mee op te kunnen schrijven. Omdat dit wel veel moeite kostte bij langere woorden ging men ze niet veel later ook gebruiken als weergaven van de concepten die ermee geassocieerd werden. Dus in plaats van "kuni" - het Japanse woord voor "land" - te schrijven met de karakters 久 ku + 尓 ni, werd het Chinese karakter voor "land" 国  voortaan als kuni uitgesproken.

Meer dan genoeg

Het koppelen van de Japanse uitspraak kwam overigens als toevoeging op de Chinese uitspraak, die men (weliswaar in verbasterde vorm), ook gewoon overnam. Daarover straks meer. In totaal schijnen er wel 50,000 kanji te bestaan, al zijn er slechts 6,000 tot 7,000 daarvan daadwerkelijk in gebruik. Dat is natuurlijk nog steeds erg veel, maar geen reden tot paniek. Een gemiddelde Japanner kent maar 3,000 tot 4,000 kanji - als ze een universitaire studie hebben afgerond. Veel van de overige paar duizend tekens komt enkel voor in literair taalgebruik en technisch jargon; ook de gemiddelde Japanner zal zoiets dus even moeten opzoeken in een woordenboek.

 

Om het een beetje te standaardiseren heeft de overheid een selectie gemaakt van 2,136 stuks die geschikt geacht worden voor dagelijks gebruik, de zogenaamde 常用漢字  jōyō kanji. Ongeveer 900 daarvan leren kinderen tijdens hun eerste zes jaar school. Met een beetje inzet kun jij dat veel sneller. 

Soorten kanji

De vroegste karakters waren simpele weergaven van alledaagse dingen en dieren. Ook in de abstracte vormen van moderne, hedendaagse kanji zijn deze vaak nog als zodanig te herkennen. Bijvoorbeeld: 

   kawa   = rivier (stromend water)

   yama  = berg (één piek en twee toppen)

鳥   tori    = vogel (kop, poot, vleugel)

   sakana  = vis (kop, schubben, staart)

Picto-
grammen

Voor sommige abstracte concepten werden karakters bedacht die met slechts een paar streepjes een logische, voor iedereen begrijpelijke betekenis over konden brengen. Bijvoorbeeld:

一 二 三 ichi, ni, san        = 1, 2, 3

上 下 中    ue, shita, naka = boven, onder, midden

凸 凹   deko, boko   = bobbels, hobbels

Ideo-
grammen

Om het aantal beschikbare woord-tekens uit te breiden ging men vervolgens bestaande simpele kanji combineren tot complexere vormen. In eerste instantie waren dat pictogrammen of ideogrammen met vergelijkbare betekenis, die tot één karakter samensmolten. Bijvoorbeeld: 

 

   hayashi  = bos (boom + boom)

   mori      = woud (boom + boom + boom)

   akarui     = helder (zon + maan)

   tōge      = bergpas (berg + omhoog + omlaag)

Logo-
grammen

Tot slot zijn er gevallen waarin men de klank van een deel overnam als uitspraak voor het geheel; de fonologogrammen. Neem bijvoorbeeld het eenvoudige karakter 里 met de uitspraak "RI". Samengestelde kanji waar dit onderdeel in voorkomt (zoals 理、鯉、狸、浬), hebben daardoor eveneens "RI" als Sino-Japanse uitspraak. Veruit de grootste categorie kanji (zeker 90%) bestaat uit karakters die meerdere onderdelen hebben, waarvan in veel gevallen één stukje de uitspraak aanduidt en een ander stukje verwijst naar de betekenis.

 

Na onderstaande ボーナス gaan we daar verder op in.

BONUS

WEETJES

___

bonus.png

Schrijfvolgorde en -richting

Haast overbodig in een tijd waarin vrijwel al onze communicatie via digitale kanalen gaat, maar als iemand die nog altijd graag een penseel (of pen, of potlood) hanteert, kan ik het natuurlijk niet laten dit te delen. Maar je mag het ook meteen overslaan...

Net als bij het alfabet in het Nederlands bestaan er voor het schrijven van kanji (en alle andere kana tekens) een aantal regels wat betreft de volgorde en richting van de streken. Wie ooit het handschrift van iemand anders heeft moeten ontcijferen alsof het hiërogliefen zijn begrijpt vast waarom: zolang iedereen dezelfde regels aanhoudt is de vloeiende lijn ten minste ongeveer hetzelfde. Daaraan kun je dus afleiden wat er zou moeten staan. Over het algemeen zijn die regeltjes als volgt:

Volgorde:

  • van boven naar beneden

  • van links naar rechts

  • bij 'symmetrie': eerst midden, dan links-rechts 

  • bij doorkruising: eerst horizontaal, dan verticaal 

  • bij diagonalen: eerst van rechtsboven naar linksonder

  • volledig doorkruisende streek (met uitsteeksels) als laatst

Richting

  1. horizontale streken van links naar rechts

  2. verticale en diagonale streken van boven naar beneden

VOORBEELDEN: 

Hoe zou je dit schrijven?

こ 二 工

い 川 竹

小 水 当

十 七 ま

文 父 攵

中 申 母

Uitspraken van kanji

Laten we makkelijk beginnen. Omdat (bijna alle) kanji overgenomen zijn uit China, maar gebruikt worden alsof het Japanse woorden zijn, hebben de meesten ten minste twee mogelijke uitspraken: 音読み on'yomi    Letterlijk "klank lezing"; dit is de verbasterde Chinese uitspraak.            (in rōmaji aangeduid met HOOFDLETTERS) 訓読み kun'yomi  Letterlijk "uitleg lezing"; dit is de eigen Japanse uitspraak.            (in rōmaji aangeduid met kleine letters) En dan nu het moeilijke. Één enkele kanji kan meerdere on'yomi hebben, afhankelijk van wanneer het is overgenomen. Zo zijn er go'on (5e~6e eeuw), kan'on (7e~9e eeuw), en tō'on (10e eeuw en later) lezingen... Nee, geen reden tot paniek! Je hoeft echt niet bij elk woord te weten met welke on'yomi je te maken hebt. Dat weten de Japanners zelf ook niet. Maar het kan dus gebeuren dat je kanji in het ene woord zó uitspreekt, en in het andere woord zus. Ook kan een kanji meerdere kun'yomi hebben. Bijvoorbeeld omdat dat karakter gebruikt wordt voor zowel zelfstandig naamwoorden als meerdere werkwoorden en/of als bijvoeglijk naamwoord... Heb je geen idee wat dat allemaal is? Geen zorgen, dat leggen we nog wel eens uit op de grammatica pagina. Even concreet: van de 2,136 jōyō kanji hebben 1,240 zowel een on- als kun-lezing, 823 hebben alleen een on'yomi en 78 hebben alleen een kun'yomi. Dat laatste groepje bestaat uit 'unieke' karakters die in Japan zijn ontwikkeld. Want... hoe weet je nou welke lezing je moet gebruiken? Zie de volgende richtlijnen: (let op - uitzonderingen bestaan)

  • Losse kanji = kun'yomi

  人 hito     mens

  口 kuchi     mond

  男 otoko     man

  女    onna     vrouw

  生 nama    rauw, vers
  物 mono ding, object

  • Kanji combinaties = on'yomi

  人口 JINKŌ          inwoneraantal, bevolking

  男女 DANJO        mannen & vrouwen

       生物 SEIBUTSU    organisme, biologie

  飲食 INSHOKU eten & drinken

  難易    NAN'I            moeilijkheid

  • Kanji met hiragana = kun'yomi
    難しい     muzukashii     moeilijk
    易しい     yasashii            makkelijk
    飲む   nomu       drinken
    食べる     taberu              eten

     

Structuren van kanji

Zoals wij het woord KANJI zouden zien als 5 letters in plaats van 11 lijntjes, kunnen ook kanji het best gezien worden als een combinatie van onderdelen in plaats van een hoop losse streepjes of complexe tekeningen. Kanji hebben als het ware lettergrepen.* De cruciale onderdelen - waaraan we uitspraak of betekenis / context kunnen aflezen - noemt men "radicalen". Het aantal karakters dat gebruikt kan worden als radicaal is gelukkig beperkt, waardoor ook het aantal mogelijke indelingen beperkt blijft. De verschillende samenstellingen van kanji kunnen we voor het gemak onderverdelen in 16 structuren, inclusief het "zelfstandig" gebruik van een karakter. * Het karakter 億 is immers een stuk makkelijker te onthouden als 人 + 立 + 日 + 心 dan als geheel. Wanneer je een aantal van deze radicalen leert herkennen, wordt het al snel makkelijker om een (juiste) gok te doen naar de betekenis en/of de klank van een kanji - ook als je het nog niet eerder hebt gezien. Bijvoorbeeld: Het karakter 寺 “tempel” heeft als on'yomi JI. Dit zie je dan terugkomen bij vergelijkbare kanji. 侍 (人+寺) = JI (mens + tempel = dienaar) 時 (日+寺) = JI (zon + tempel = tijd) 持 (手+寺) = JI (hand + tempel = hebben) Maar... omdat dit slechts een leidraad is en geen regel, kan je er ook wel eens naast zitten, zoals bij: 詩 (言+寺) = SHI (woord + tempel = gedicht) 待 (行+寺) = TAI (gaan + tempel = wachten) Toch is het een bijzonder handig hulpmiddel bij het gokken naar de context. Als je bijvoorbeeld weet dat 氵het radicaal is voor "water" of dat 雨 "regen" betekent, is het aannemelijk dat onderstaande kanji allemaal ook iets te maken hebben met nattigheid en neerslag: 泳 = zwemmen     雪 = sneeuw 流 = stromen      雲 = wolk 洗 = wassen       霧 = mist 注 = gieten       露 = dauw

radicaalstructuren.jpg

basisvormen van de kanji "puzzels"

radicalen_edited.jpg

een paar voorbeelden,
incl. het soort radicaal

bottom of page