KATAKANA
Katakana bestaat uit exact dezelfde (46) klanken als het hiragana, alleen heeft het er andere tekens voor. Men gebruikt het vooral voor niet-Japanse woorden, zoals オランダ oranda, "Nederland" (i.p.v. 阿蘭陀 oranda). Namen van planten en dieren worden ook meestal met dit simpele fonetische schrift geschreven in plaats van de veel ingewikkeldere Chinese karakters. Waarom zou je immers de tijd nemen om 蝙蝠 (vleermuis), 鸚鵡 (papegaai), of 薔薇 (roos) volledig in kanji te schrijven als je net zo goed コウモリ, オウム, of バラ kunt gebruiken? Behalve om op te scheppen dan...
De Basis
Dit is waarschijnlijk het meest eenvoudig ogende van de drie schriftsystemen. Helaas maakt dat het niet automatisch makkelijker om te leren, omdat je er minder vaak mee in aanraking komt en een hoop tekens sterk op elkaar lijkt. Ook hier geldt dus: wil je ze goed onder de knie krijgen, ga dan aan de slag met schrijven. Je kunt hier direct een .pfd downloaden met oefeningen, en hier zien hoe Higashimiya Takumi ze één voor één voordoet. Let op volgorde en richting!
KIJK
UIT!
Lettertypen: vriend & valkuil
Lettertypen op een computer hebben niet altijd exact dezelfde weergave als handgeschreven varianten van een teken. De letter "a" schrijven wij immers ook niet altijd (eigenlijk zelden) op die manier. In plaats daarvan schrijf je een a of a of misschien A ...
Het fijne is dat je dus niet heel precies de カタカナ tekens uit bovenstaande tabel na hoeft te tekenen. Liever niet zelfs. Daar staat tegenover dat je een beetje moet weten waar je wel in kan / mag variëren en waar niet, als je wil dat je handschrift leesbaar blijft. Dát is een kwestie van veel lezen, of bij iemand afkijken...
Uitspraaktips
Omdat het Japans alleen uit deze paar klanken bestaat is het belangrijk direct de juiste uitspraak te leren. Als je jezelf in het begin de verkeerde klank aanleert voor een 'letter', kan dit de basis van je uitspraak flink ondermijnen. Op deze site kan je ze beluisteren door erop te klikken. Wie ze allemaal in een playlist wil zetten, kan hier een .zip downloaden met geluidsbestanden voor alle 46 tekens.
Ik heb het al gezegd bij de uitleg over rōmaji, maar bij het schrijven in ons alfabet moeten de medeklinkers zoals in het Engels en de klinkers zoals in het Italiaans uitgesproken worden.
A als in "kat"
I als in "mier"
U ...klank tussen "oe" en "uu"
E als in "mes"
O als in "kok"
De "g" is geen keelschrapend geluid of een zuiderlijke zachte, maar die van "good morning". De "j" is niet die van "Jantje", maar een dzj zoals in Johnny Cash. Ook een "ch~" klank klinkt dus niet als de sj~ in "champignon" maar de tsj~ in "champion".
De Uitbreidingsset(s)
Omdat het eigenlijk precies dezelfde klanken zijn, gelden alle "spellingsregels" van het hiragana ook voor katakana. Dus ook hier worden de extra medeklinkercombinaties gemaakt door het plaatsen van een ゛(dakuten) of ゜(handakuten) bij de k-, s-, t-, en h- klanken. Dit geeft ons respectievelijk g-, z-, d-, b- en p- klanken. Zie het overzichtje onderaan. Standaard zijn alle klanken kort. Bijvoorbeeld: de テ is een tè, niet té. Het langer maken van klanken is in katakana nog veel makkelijker dan in hiragana. Gewoon een streep achter de klank zetten: ー！Bijvoorbeeld in ビール (biiru) en コーヒー (koohii); oftewel "bier" en "koffie", twee leenwoorden uit het Nederlands. Hoewel het Japans geen samengestelde klanken zoals "eu", "ui" of "au" kent (elke klinker spreek je altijd afzonderlijk uit), kan het wel voorkomen dat twee klanken samengetrokken worden. De uitgang van de eerste komt dan te vervallen, en er ontstaat een "glottisslag"; een soort hele korte adempauze in het woord. Ook in katakana wordt zo'n uitspraak geschreven met behulp van een kleine ッ vóór de volgende klank. Bijvoorbeeld in ハッピー happii (blij). De ッ wordt zelf niet uitgesproken; maak er dus geen ha-tsu-pii van! Als laatste groep uitbreidingen zijn er de gecombineerde klanken met een kleine ャ, ュ, of ョ, die alleen achter -i klanken komen. Uiteraard kunnen ook hier de ゛en ゜toegepast worden om stemhebbende klanken te creëren.
Alleen in KATAKANA
Omdat het fonetisch schrift is, en vooral gebruikt wordt om klanken uit andere talen weer te geven op een manier die voor Japanners leesbaar is, zijn er creatieve combinaties mee te maken die je in hiragana nooit tegen zult komen.
Bijvoorbeeld ファ om de "F" klank in "fa" te kunnen onderscheiden van een ha, of ディ om de uitspraak van een duidelijke "di" klank (zoals in "dit") te forceren. Wat je ook kan proberen is een "v" klank. Dat doe je door een ゛toe te voegen aan een ウ (u). En die is dan weer combineren met kleine klinkertjes om zo bijvoorbeeld de naam "Van Veen" iets klankgetrouwer weer te kunnen geven: ヴァン・ヴェーン. Let wel: omdat deze klanken van nature niet in het Japans voorkomen vinden Japanners ze ook niet altijd even makkelijk uitspreekbaar. Zo eindigt ステーヴェン (Steven) toch vaak als ステーベン (Steben).