Kyushu
Kyūshū - letterlijk "de negen provincies" - is een bakermat van de Japanse samenleving, met een gevarieerde en eigen cultuur. In het noordwesten van het eiland, kijkend richting Korea en China, ligt de bruisende havenstad Fukuoka. Midden in het centrum daarvan vormt de oudste Zen tempel van Japan een oase van rust. Verder het binnenland in treft u prachtige Shintō heiligdommen aan, waaronder die van Sugawara no Michizane: beschermheilige van kalligrafen en studenten - waar jaarlijks duizenden komen bidden voor goede examen-resultaten. Dit alles tegen een achtergrond van Japan's grootste actieve vulkaan: Aso. Zodoende zijn er zowel hellen als helers onder de vele heetwaterbronnen aan de oostkust, die grote binnenlandse bekendheid genieten. Mocht u onverhoopt toch heimwee krijgen, maak dan een uitstapje naar de omgeving van Nagasaki, waar een compleet themapark met "Nederland" als thema ligt.
Waarom naar Kyushu?
Waar is Kyushu?
NATUURGEBIEDEN
foto: Wikimedia
Nationaal Park Yakushima
Yakushima is een subtropisch eiland dat vooral bekend staat om de betoverend mooie oerbossen. Er groeien hier verschillende Japanse cipressen die naar schatting duizenden jaren oud zijn - de oudste wel 7000! Geen wonder dus dat het in 1993 is uitgeroepen tot Wereld-erfgoed. Terloopse ontmoetingen met inheemse apen en herten maken het geheel nog sprookjesachtiger. Rondom het eiland kan men daarnaast ook mooie snorkel- en duikplekken vinden, of bijkomen op een van de stranden waar 's zomers zeeschildpadden hun eieren komen leggen.
Weetje: de bossen van Yakushima vormden de inspiratie voor de Ghibli film Princes Mononoke.
foto: Wikimedia
Nationaal Park Aso-Kujū
De Aso is een van de meest actieve vulkanen van Japan. Met een caldera van 25km doorsnee is het tevens een van de grootste. Zo groot zelfs, dat er een stad en wat dorpen in liggen, waar ongeveer 44.000 mensen wonen. Het heuvel-achtige landschap leent zich uitstekend voor het maken van lange wandelingen, kamperen, of paardrijden. De Kujū bergketen is bovendien een van de betere plekken in Kyushu om de herfstkleuren te bewonderen. Na een actieve dag kunt u heerlijk ontspannen in de verschillende onsen (heet-waterbronnen) die het gebied rijk is.
Weetje: het fictieve monster Radon (een tegenstander van Godzilla) leeft onder de berg Aso.
foto: Wikimedia
Nationaal Park Kirishima-Kinkowan
Dit uitgestrekte natuurgebied omvat de baai van Kagoshima -Kyushu's zuidelijkste kust-, plus een aantal kratermeren en (zeer) actieve vulkanen. De Sakurajima bijvoorbeeld; die heeft bijna dagelijks kleine uitbarstingen. Behalve bij wandelaars en liefhebbers van heetwater-bronnen, is het gebied ook belangrijk voor aanhangers van (keizerlijk) Shinto. Op een van de pieken van Kirishima is volgens legendes namelijk de kleinzoon van zonnegodin Amaterasu neergedaald, wiens afstammelingen de voorouders werden van het keizerlijk huis.
Weetje: de James Bond film "You Only Live Twice" is voor een deel hier opgenomen.
foto: Wikimedia
Nationaal Park Unzen-Amakusa
Ook in dit park staat een actieve vulkaan centraal: de Unzen ligt letterlijk middenin het schiereiland Shimabara. De hoogste piek hiervan (1486m) is tegelijkertijd de nieuwste; deze ontstond pas tijdens de uitbarstingen van 1990~1995. Ondanks de "agressiviteit" van deze berg heeft het een geweldige omgeving. Vooral in de lente, wanneer de hellingen een roze kleed van bloeiende azalea's krijgen, is het een bijzonder plaatje. De nabij gelegen Amakusa eilanden vormen de perfecte achtergrond voor een ontspannen boottochtje. Met een beetje geluk zou u daar wel eens dolfijnen tegen kunnen komen.
Weetje: in Shimabara werd de laatste grote veldslag gevochten van de Edo periode (17e ~19e eeuw).
foto: Wikimedia
Nationaal Park Saikai
Gelegen in het noordwesten van Kyushu, strekt het zeereservaaat van de Saikai (letterlijk "Westzee") zich uit over honderden eilandjes. Aangezien het voorheen een strategisch maritiem gebied was waar pottenkijkers niet welkom waren, is het natuurschoon buitengewoon goed bewaard gebleven. De vele kleine en grote baaien vormen belangrijke kraamkamers voor lokale vissoorten. Wie graag langs de kades van vissersdorpjes struint op zoek naar het beste wat de zee te bieden heeft, moet hier zeker even langs gaan. Voor wie liever even helemaal niets doet, zijn er voldoende afgelegen strandjes om de handdoek neer te leggen.
Weetje: de streek is eeuwenlang een toevluchtsoord geweest voor verborgen Christenen.
foto: Wikimedia
Takachiho kloof
Bijna precies in het hart van het eiland heeft de rivier Gokase een nauw pad gesleten door het basaltgesteente. Het kalme water kan verkend worden met in de buurt verhuurde bootjes, waarbij men vlak langs een waterval komt. Wie liever geen nattigheid riskeert kan de kloof van bovenaf bewonderen, dankzij een aangelegd wandelpad. Vlakbij bevindt zich de grot waar volgens shinto mythologie de zonnegodin Amaterasu zich opsloot na een ruzie met haar broer - stormgod Susanoo. Daar kwam zij pas weer uit nadat de andere goden haar lokten met muziek en dans; iets dat het heiligdom hier nog elke avond gedenkt met een korte opvoering.
Weetje: ook hier claimt men dat Ninigi-no-Mikoto, Amaterasu's kleinzoon, er ter aarde kwam.
STEDEN & DORPEN
foto: Wikimedia
Fukuoka
De grootste stad van Kyushu. Er wonen hier sinds een jaar of tien meer mensen dan in Kyoto (ruim anderhalf miljoen)!
Het was eeuwenlang het centrum van
de regio, wiens haven een cruciale rol speelde in de handel met Korea en China. Vandaar dat hier onder andere de oudste Zen tempel van Japan staat, en een heiligdom gewijd aan Tenjin - god van studie. Tegenwoordig is het nog steeds hét knooppunt voor treinen (inclusief de shinkansen) en internationale vluchten. Hedendaags vermaak is er ook volop te vinden; niet in de minste plaats bij Canal City, het mega winkelcentrum met cafés, restaurants, hotels, bioscopen, een theater, een game center en ja... een kanaal. Voor foodies is deze stad een must-visit; Hakata stijl ramen is beroemd, en de avond-kraampjes zijn echt een feest voor alle zintuigen.
Weetje: de naam van deze stad betekent letterlijk "Geluksheuvel". Zowel fuku- als -oka komen ook vaak voor in andere Japanse plaatsnamen.
foto: Wikimedia
Nagasaki
Wellicht dat de meeste mensen deze havenstad kennen als doelwit van de tweede atoombomb. En ja, het Vredespark en Atoommuseum herinneren ons eraan dat er inderdaad veel schade en leed is toegebracht destijds. Gelukkig heeft het veel meer te bieden als culturele bestemming. Wist u bijvoorbeeld dat dit zo'n 250 jaar lang de enige haven was waar buitenlanders mochten komen, en de VOC er het exclusieve recht had handel te drijven met Japan? Deze band met Nederland is nog altijd duidelijk aanwezig bij het (herbouwde) kunstmatige eiland Dejima, de "Hollandse Heuvel" en het Kunchi Festival. Ook staan hier een paar van de oudste kerken in Japan, en zijn delen van de haven aangemerkt als Werelderfgoed; een monument voor de ongelooflijk snelle industriële revolutie eind 19e eeuw.
Weetje: Nagasaki heeft -net als Leiden- een Sieboldhuis, gewijd aan het leven van de befaamde Duitse arts Philipp Franz von Siebold.
foto: Wikimedia
Beppu & Yufu'in
Respectievelijk aan een baai en in de nabije heuvels, liggen twee plaatsen die nationaal bekend staan als onsen-resorts. Yufu'in is de kleinere en wat meer afgelegen van de twee, dichter bij de Aso. Het biedt heel wat publieke en privé baden bij verschillende traditionele en modernere herbergen.
Beppu is daarentegen echt wel een stad(je) te noemen. Het heeft dusdanig veel heet water onder de grond, dat de mensen daar hun eigen baden mee vullen en ook de huizen warm houden. Sommige heetwaterbronnen zijn echter absoluut niet geschikt voor onder-dompeling; door hun extreme temperaturen, hoge zwavelgehalte of andere stoffen, dragen ze de collectieve naam "Hellen van Beppu". Het bloedrode of azuurblauwe water staat daarentegen wel erg gaaf op de foto's. Vanuit de haven kunt u oversteken naar Shikoku.
Weetje: ik heb hier zelf een jaartje gewoond tijdens mijn studie.
GESCHIEDENIS
foto: Wikimedia
Kasteel Kumamoto
Deze zeer indrukwekkende vesting is gebouwd in 1600~1607, in opdracht van Katō Kiyomasa - een van de grootste krijgsheren van zijn tijd. Helaas had het flinke schade opgelopen door de zware aardbevingen in 2016, maar inmiddels is de donjon (het hoofdgebouw) zo goed als hersteld en weer open voor bezoekers. Omdat ook andere gebouwen, zoals zij- torens en de paleiswoning herbouwd zijn, krijgt men een goed beeld van hoe een Japans kasteel er werkelijk uitzag. Het park rondom is bovendien een fantastische plek voor "hanami" feestjes, dankzij de honderden kersenbomen op het terrein.
Weetje: het is in 1877 nog belegerd door Saigō Takamori, bekend als "de Laatste Samurai".
foto: Wikimedia
Hirado
Misschien wist u al van de Nederlandse band met Nagasaki, maar heeft u ook van Hirado gehoord? Dit is het eerste eiland waar 'onze' zeevaarders arriveerden. Het was bij deze handelspost -niet Dejima- waar de VOC aanvankelijk toestemming kreeg om een factorij op te richten. Vanuit het kasteel heeft u een mooi uitzicht over de baai, waar nog steeds een Hollands pakhuis staat, ingericht als museum. Ook de voormalige residentie van de Matsura familie, eeuwenlang de baas over deze streek, is tegenwoordig een groot historisch museum. De collectie bestaat uit een bijzondere mix van lokale en westerse artefacten.
Weetje: William Adams (inspiratie voor James Clavell's boek "Shōgun") is hier overleden.
foto: Wikimedia
Kasteel Shimabara
Van het originele kasteel uit 1624 resteert enkel nog de gracht en de buitenmuren. Alle gebouwen zijn eind 19e eeuw gesloopt, al is de donjon in 1964 weer herbouwd. Het is aanzienlijk groter dan gebruikelijk voor een dergelijk domein, omdat de kasteelheer destijds extreem hoge belastingen hief om het te financieren. Mede daardoor kwam men in opstand, wat resulteerde in de laatste belegeringen van de 17e eeuw. De andere reden voor de opstand was de brute onderdrukking van Christenen - toen een verboden religie. Vandaar dat dit kasteel (uiteraard een museum) vooral de lokale Christelijke geschiedenis belicht.
Weetje: ook Nederland heeft geholpen bij het neerslaan van de opstand, met bombardementen vanaf zee.
HEILIGDOMMEN
foto: Wikimedia
Yūtoku Inari Jinja
Een van de drie* belangrijkste heilig-dommen (uit de duizenden) die gewijd zijn aan de kami Inari; god/godin van o.a. rijst en een goede oogst. Hier worden ze ook aanbeden voor algemene bescherming en voorziening in levens-behoeften, plus geluk in de handel. Goed voor iedereen dus. De hoofdhal is gebouwd tegen de steile helling van een heuvel op 18m hoge palen, wat sterk doet denken aan de Kiyomizu tempel in Kyoto. Aangezien het gebouwd werd in opdracht van de lokale machthebbers -de Nabeshima familie- ligt er ook een museumpje met hun eigendommen bij. Het ruim 300 jaar oude heiligdom heeft daarnaast een mooie Japanse tuin, bekend om pioenrozen die in april én in januari in bloei staan.
Weetje: *dat deze en de Fushimi Inari Taisha tot de top 3 behoren staat vast, maar er is onenigheid over welk ander heiligdom het belangrijkst is...
foto: Wikimedia
Dazaifu Tenmangū
Dit is de hoofdtempel van de door heel Japan aanwezige Tenjin schrijnen. Deze zijn allemaal gewijd aan de 9e eeuwse geleerde en politicus Sugawara no Michizane. Nadat hij verbannen werd naar de administratieve hoofdstad van het zuiden -Dazaifu- stierf hij ongelukkig. Daarop werd Kyoto getroffen door een aantal natuurrampen... door diens wraakzuchtige geest. Om dit te verhelpen werden hem posthuum wat titels verleend en verhief men hem tot godheid. Als beschermheilige van studenten komen jaarlijks duizenden mensen hier bidden voor succes tijdens examens. Van al het natuurschoon in de omgeving is één boom extra bijzonder: die is volgens de legende hier naartoe gevlogen.
Weetje: in de Hortus Botanicus te Leiden staat een muurgedicht dat Michizane schreef over de bloesem van zijn geliefde pruimenboom.
foto: Wikimedia
Usa Jingū
Ook dit heiligdom is de voornaamste in het land van alle (ongeveer 44,000) tempels gewijd aan Hachiman, god van oorlogvoering. Zijn populariteit is uiteraard mede te danken aan de befaamde krijgersklasse; de samurai. In de drie hoofdhallen van het tempel-complex wordt een 15e eeuwse keizer vereerd als incarnatie van de martiale godheid, plus zijn vrouw en zijn moeder. Omdat Usa Jingū het oudste Hachiman heiligdom is (uit de 8e eeuw) wordt de karakteristieke bouwstijl ervan de "Hachiman-maak" genoemd. Wat eruit ziet als twee gebouwen, is in feite één ruimte, dankzij een overdekt gangpad. Uiteraard is er een museum aanwezig met religieuze schatten, en is het prettig wandelen tussen de vijvers en bossen.
Weetje: de overdekte brug bij de Hachiman-gū gaat maar één keer in de tien jaar open, tijdens een speciaal festival.
foto: Wikimedia
Kerken in en om Nagasaki
Nadat in de 16e eeuw Christendom een verboden religie werd, ontstonden her en der schuilkerkjes. Het shogunaat heeft weliswaar geprobeerd de gelovigen uit te roeien, maar is daar niet in geslaagd. Toen men eind 19e eeuw buitenlandse Christenen toestond nieuwe kerken te bouwen, was het een grote verassing dat er ook nog steeds binnenlandse aanhangers bleken te zijn. Het merendeel hiervan leefde op de afgelegen Gotō eilanden, in de buurt van Nagasaki. Hoewel ze aanvankelijk Katholiek waren, is dit door de eeuwen heen vermengd met lokale gebruiken.
Weetje: 26 in Nagasaki gekruisigde Christenen zijn heilig verklaard door Paus Pius IX.
foto: Wikimedia
Stenen Boeddha's van Usuki
Boeddhabeelden van steen zijn sowieso zeldzaam in Japan, waar ze vaak van hout of metaal zijn, maar deze zijn daarbij ook de enigen die de status van Nationaal Monument hebben. Vermoedelijk zijn ze al bijna duizend jaar oud, uitgehouwen door een monnik wiens eigen (stenen) beeld bij een nabije tempel staat. Het zijn overigens niet alleen Boeddha's: ook bodhisattva's, wijsheidskoningen en andere hemelse wezens zijn aanwezig. In totaal staan er 61 beelden, verdeeld over vier groepen - allemaal binnen een half uurtje lopen.
Weetje: hoewel er een groot aantal "dubbelen" tussen zit, is er slechts één beeld van Aizen.
foto: Wikimedia
Udo Jingū
Een zeer uitzonderlijk heiligdom, omdat de hoofdhal zich niet in de bossen of bovenop een berg bevindt, maar in een grot waar men naar afdaalt. Hier is volgens Shintō mythologie de vader van de eerste keizer van Japan (Jinmu) geboren en grootgebracht. Zijn moeder was een zeegodin, die een 'nest' maakte van aalscholver-veren. Toen zij terugkeerde naar zee, liet ze twee druipstenen achter in de grot waar haar zoon zich mee kon voeden. De schrijn maakt tegenwoordig snoepjes met het water van deze "borststeen", en is populair bij stelletjes met een kinderwens.
Weetje: bezoekers kunnen balletjes van klei kopen om tussen de rotsen te werpen voor geluk.
FESTIVALS EN TRADITIES
foto: Wikimedia
Hakata Gion Yamakasa
(1~15 juli)
Wie zich een beetje verdiept heeft in geisha zal bij "Gion" denken aan de wijk in Kyoto of het (bijna) gelijknamige festival. Maar ook in Hakata kent men een dergelijk spektakel. De oude wijken van wat nu Fukuoka is, bouwen elk jaar enorm grote praalwagens; de yamakasa. Vroeger hield men hiermee een race door de straten van de stad, maar sinds de opkomst van elektriciteitsmasten en kabels die over de weg hangen, gaat dit niet. Nu maken ze dus kleinere versies (die nog steeds een ton kunnen wegen!) voor die buurtwedstrijd. De grotere worden waar mogelijk rondgereden door straten en op verschillende locaties ten toon gesteld.
Weetje: de types praalwagens heten hier *kakiyama* (draagberg) en *kazariyama* (versierberg)
foto: Wikimedia
Nagasaki Kunchi
(7~9 oktober)
Een meerdaags multicultureel festival, waarin duidelijke elementen te zien zijn van Chinese, Portugese, Vietnamese en Nederlandse invloeden. Er worden bijvoorbeeld drakendansen gehouden in de hele stad, waarbij de dansgroep met draak en al door winkels en restaurants gaat om hen geluk te brengen. Er is ook een optocht met kleine praalwagens, waaronder een VOC boot - goed te herkennen aan de Nederlandse vlaggen en logo's, ook al staat die laatste op de kop. Bij het (op deze dag heel erg druk bezochte) Suwa heiligdom wordt hiermee een show opgevoerd, door wild rondjes te rennen en ze met inzittenden en al de lucht in te gooien.
Weetje: westerse buitenlanders werden vroeger "nanbanjin" (zuidelijke barbaren) genoemd.
foto: Wikimedia
Ōmuta "Daijayama" festival
(eind juli)
De geschiedenis van dit zomerse feest gaat vermoedelijk 350 jaar terug, en is gebaseerd op het geloof in een draken-godheid die de waterstand bepaald. De huidige vorm van het festival is pas vorige eeuw ontstaan na het samenvoegen van drie lokalere festivals. De vieringen en gebruiken verschillen dus een beetje tussen delen van Ōmuta, wat vroeger eigen dorpjes waren. Er is traditionele muziek en een massale dansbijeenkomst, maar het hoogtepunt zijn de wagens in de vorm van draken. Deze "strijden" tegen elkaar, waarbij er 's avonds ook vuurwerk wordt afgestoken. Na afloop keren ze terug naar hun eigen tempels en breekt men ze weer af.
Weetje: sinds 1998 neemt een hier gebouwde drakenwagen deel aan het Honolulu festival in Hawaii.
BEZOEKSWAARDIGHEDEN
foto: Wikimedia
Kyushu Nationaal Museum
Één van de grotere Nationale Musea van Japan. Naast de algemene Japanse cultuur richt dit museum zich uiteraard op Kyushu's regionale geschiedenis, met extra aandacht voor de relaties die het van oudsher heeft gehad met de buren; Ryūkyū, Korea en China. In tegenstelling tot de veel oudere Nationale Musea in Tokyo, Kyoto en Nara, draait het minder om beeldende kunsten. Wel liggen er verschillende nationale schatten en veel cultureel erfgoed, van religieuze schilderijen tot antieke zwaarden.
Weetje: de architect hiervan, Kiyonori Kikutake, heeft ook het Edo-Tokyo museum ontworpen.
foto: Wikimedia
Huis ten Bosch
Het Concertgebouw in Amsterdam, de Sneker Waterpoort, de Domtoren in Utrecht, het stadhuis van Gouda en natuurlijk het koninklijke paleis Huis ten Bosch... Deze en nog veel meer beroemde bouwwerken vindt u in Sasebo, vlakbij Nagasaki. Dit park is de perfecte plek voor wie snel last heeft van heimwee. Het is geen Madurodam-achtige miniwereld, maar een volledig op ware grootte (1:1) nagebouwd stukje Nederland. Het heeft meerdere musea van Nederlandse ambachten, kunst en geschiedenis, plus allerlei attracties, shows, en slaapplekken.
Weetje: de bakstenen zijn echt geïmporteerd uit Nederland!
foto: Wikimedia
Hashima | "Slagschipeiland"
Een ietwat omstreden eilandje, dat grotendeels verboden toegang is voor toeristen. Toch staat het op de Wereld-erfgoedlijst. Het maakt namelijk deel uit van de razendsnelle industrialisatie van Japan, eind 19e eeuw. Mitsubishi maakte er een mijnstad van, nadat ze er een grote hoeveelheid steenkool vonden. De ruim 5000 bewoners hadden (tot 1974) hun eigen winkels, scholen, een ziekenhuis, een tempel en meer. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de mijn echter tienduizenden dwangarbeiders uit Korea.
Weetje: de vervallen, spookachtige omgeving diende als filmlocatie voor o.a. de James Bond film "Skyfall".
LOKALE SPECIALITEITEN
foto: Wikimedia
Champon
Een eenpansgerecht van Chinese origine, dat vooral in Nagasaki grote bekendheid geniet. Hierbij worden de noodles niet apart bereid, maar gekookt in de soep van de overige ingrediënten. Dat is een mix van gewokte groenten, zeevruchten, en stukjes dungesneden varkensvlees.
Weetje: niemand weet zeker waar de naam van dit gerecht vandaan komt...
foto: Wikimedia
Arita porselein
Al drie eeuwen lang maakt men in deze streek porselein van hoge kwaliteit. Eerst nog blauw-wit, maar al gauw ontwikkelde men een kleurrijke geëmailleerde stijl, die ook in het buitenland erg populair bleek. De VOC heeft flinke hoeveelheden naar Europa geëxporteerd, waar het vernoemd werd naar de haven van vertrek (Imari).
Weetje: in de "Gouden Week" vindt er een markt plaats met wel duizenden kramen.
foto: Wikimedia
Hakata ramen
Tegenwoordig kan men dit in bijna heel Japan krijgen als 'tonkotsu ramen', maar deze stijl komt eigenlijk uit Fukuoka. Men laat een bouillon van varkensmergpijpjes (soms extra vet) haast een dag pruttelen. Daar gaan noodles bij die van binnen nog een beetje hard zijn, met daar bovenop in ieder geval stukken buikspek en sesam.
Weetje: Hakata is de oude naam van (wat nu nog het centrum is van) Fukuoka.